Pod pojmom tranzicije i demokratizacije od 5. oktobra 2000. reformišu se u Srbiji : privreda, državna uprava, sudstvo, vojska , policija, mediji, prosveta…

Vlasti u Beogradu i Podgorici ovo predstavljaju kao neophodnost koja prati “našu želju” za ulaskom u Evropsku Uniju i priključenje NATO-u. Od ove, “naše želje”, medjutim, gradjani sve više siromaše, nezadovoljni napuštaju zemlju, bolesni i stari sve više umiru. Sve je glasnije negodovanje ogromnog broja gradjana koji ostaju bez posla, dok im se fabrike i preduzeća za male pare prodaju strancima ili ih pljačkaju domaći “biznismeni”. Srpski vojnici, policajci i civili se izručuju stranim državama. Uporno pravdanje “demokratske i reformske” vlasti da je sve to za “naše dobro” otvara suštinsko pitanje opravdanosti vodjenja takve politike, jer je smisao postojanja države upravo da gradjanima omogući blagostanje, ekonomski prosperitet i državljanstvo. Logično je pitati se i odakle Srbiji tolika “želja” da pristupi evro-atlantskim integracijama samo godinu dana nakon što je od iste družine doživela brutalno bombardovanje i orgomno ekonomsko razaranje? Razlog je razumljiv ako se prihvati da Srbija i Crna Gora danas imaju marionetske vlade (može se reći i kvislinške) i da je na ovom prostoru nakon bombardovanja 1999. izvršena takozvana BESKRVNA OKUPACIJA.

Kako ovaj sistem funkcioniše može se videti poredjenjem sa civilnom upravom koju je okupatorska Nemačka uvela Srbiji nakon 22.aprila 1941. O načinu delovanja kvislinške uprave u tada okupiranim evropskim zemljama, Piter Kalvokorezi je pisao: “U svim ovim zemljama mnogim ljudima je bio nevidljiv sklop nemačke kontrole na vrhu. Oni nikada nisu imali jasnu sliku o ulozi koju su preuzeli. Ljudi nisu videli jedan novi sklop koji je nametnuo osvajač, već samo izvesne posledice uticaja nemačke vlasti na lokalnu administraciju. U centru su Nemci zadržali, čak i povećali vlast svojih civilnih slugu koje su preobratili od upravljača u nemačke izvršioce, opunomoćene da izdaju dekrete. Stvoren je oblik posredne uprave u kojoj su Nemci dirigovali civilnim službama, a civilne službe upravljale svim ostalima”. Evo kako je to izgledalo 1941.* Osnovni kreator ekonomske politike i strateg privredenog razvoja Srbije, a posebno prioriteta u korišćenju resursa, bio je Štab Generalnog Poverenika za privredu u Srbiji. Posao Generalnog poverenika obavljao je Franc Nojhauzen, oficir iz Prvog svetskog rata.

Njegov štab je imao veliki birokratski aparat sastavljen uglavnom od ljudi koji su pre rata boravili u Jugoslaviji kao privredni stručnjaci. Cilj Nemačke nevidljive okupacione uprave u Srbiji, bila je pre svega ekonomska eksploatacija svih privrednih resursa koji bi služili nemačkim potrebama. Za ove potrebe Nemci su se najviše oslanjali na domaći činovnički aparat. Zakoni su donošeni u formi uputstava, pravilnika, naredbi i uredbi. Srpska vlada je formalno donosila odredjena zakonska akta, ali su ona stupala na snagu tek nakon što bi nadležni nemački organi to odobrili. Jednom takvom zakonskom uredbom izvršena je reorganizacija rada državne uprave tako što je stvorena velika koncentracija ovlašćenja u rukama srpske izvršne vlasti. Tom uredbom svi poslovi iz bivših organa vlasti Kraljevine Jugoslavije – Predsedništva Ministarskog saveta, Senata, Narodne skupštine i Ministarstva inostranih poslova – preneti su na Predsedništvo Saveta komesara. To je učinjeno kako bi se stvorila pravna farsa, jer je Predsedništvo Saveta komesara bilo pod ingerencijom nemačkog upravnog štaba, a ne predstavničkog tela. Nemci su centralizovanjem organa vlasti imali zapravo bolji nadzor nad njima, pošto su sami preuzeli samo nadzorne funkcije. Zadatke na izvršavanju poslova državne uprave na terenu obavljali su domaći administrativci. Tako je u svim organima uprave zadržano predratno činovništvo već postojeće opštinske vlasti koji su morali da rade zbog sosptvene egzistencije. Svi organi lokalne uprave, kao i sreska načelštva i druge policijske vlasti, delovali su formalno prema uputstvima srpske kvislinške uprave, a indirektno sprovodili volju nemačkih okupacionh vlasti.

Kako je funkcionisnje upravnih organa zavisilo od delovanja policijskih vlasti, pogotovo u ratnim uslovima, odmah po uspostavljanju Komesarijata, koji je nadgledao rad kvilsinške vlade i svih ministarstava, naoružana je i stavljena u službu žandarmerija. Savet komesara je pruzeo i deo policijskog aparata Kraljevine Jugoslavije. Specijalna policija Uprave grada Beograda preimenovana je u “Specijalnu srpsku policiju” i sa proširenim ovlašćenjima na teritoriji imala zadatak da prvenstveno suzbija deletnost Komunističke partije jugoslavije. Policija i žandarmerija primale su naredjenja od kvislinških vlasti, ali često i od nemačkih komandi i organa okupacione uprave. U Upravnom štabu, po jedan činovnik je bio zadužen za nadgledanje rada jednog ministarstva. Srpski ministri nisu imali nikakvu samostalnost u radu. Svoje odluke u okviru resornih zaduženja donosili su uz saglasnost Ministarskog saveta,a po odobrenju nadležnih nemačkih ustanova- poverenika Ministarstva spoljnih poslova Rajha u Srbiji ili Generalnog opunomoćenika za privredu u Srbiji. U monetarnoj politici i finansijama nemački nadzor je u vojno okupiranoj Srbiji izgledao ovako: Već devetog maja 1941. godine doneta je odluka o likvidaciji Narodne banke Kraljevine Jugoslavije i formiranju Srpke narodne banke. Odluka o ovome doneta je u Rajhsbanci. Banka je sve vreme okupacije poslovala bez Upravnog i Nadzornog odbora. Javno raspisan poziv za akcionarski kapital, nikada nije bio realizovan. Banka je samo formalno radila kao akcionarsko društvo. Bankom je upravljao guverner koga je postavljao i smenjivao Generalni poverenik za privredu i koji je odobravao sve službene ugovore Banke. Uputstva u radu Banke davao je komsesar koga je postavio Generalni poverenik.

Komesar je bio u funkciji stručnog konsultanta. U praksi je zapravo on rukovodio Bankom. Za formalnog guvernera je postaljen dr Milan Radosavljević, koji je i pre rata bio guverner, a za komesara je postavljen J. Zongen, nemački finansijski stručnjak. Zongen se pitao o imenovanju svih rukovodilaca filijala, a odlučivao je čak i o visini zarada svih guvernerovih saradnika. Zongen je došao u Jugoslaviju 1938. godine, a većina dotadašnjih domaćih stručnjaka i radnika zadržana je na radu u banci. Odmah se pristupilo i izradi novih novčanica. Posebnom vladinom uredbom Banci je poveren nadzor nad svim kreditnim ustanovama na teritoriji Srbije i Banata. Trgovinske pregovore sa ostalim zemljama u ime Srbije vodio je Genaralni poverenik za privredu u Srbiji, bez ikakvog učešća resornog ministra. Na taj način primane su obaveze i za izvoz robe koja je u zemlji bila deficitarna. Sa druge strane, nije obezbedjivan uvoz roba i proizvoda koji su bili neophodni srpskoj privredi. Nemačka je praktično sprovela potpunu kontrolu u srpskoj privredi sa ciljem njenog potpunog potčinjavanja potrebama ratne privrede Trećeg Rajha.

Srpska privreda formalno nije bila deo Nemačke ali je praktično potpuno radila za Treći Rajh i ratnu mašineriju. Za potrebe Vermahta prikupljane su sve neophodne sirovine: gvoždje, čelik, obojeni metali, industrijska ulja, masti, smole, tekstilne sirovine itd. Stavljene su u pogon sve fabike čiji je rad bio nepohodan ratnoj industriji, pa su za njihove potrebe sirovine nabavljane i iz Nemačke. To je bio slučaj sa željezarom Sartid. U toku okupacije nije postojala uredjena državna statistika, brojna periodika koja se bavila aktuelnim ekonomskim pitanjima u Kraljevini jugoslavije prestala je sa izlaženjem posle 1941. Gotovo celokupna kvislinška štampa u Srbiji bavila se mikro i makro ekonomskim problemima koji su pratili ratna zbivanja. Jedan broj urednika u vodecim kvislinškim novinama ” Novo vreme”, “Obnova”, “Naša borba”, ” Srpski narod”… bio je neposredno angažovan u propagandnoj mašineriji. Iako su imali pristup informacijama, njihovao objavljivanje uvek je bilo u funkciji propagande i služenju jednom totalitarnom režimu koji je u Srbiji sprovodio nemačke interese.

OCCUPATIO SUMMARUM 2001- 2005

Preuzete su odmah u “demokratskoj revoluciji” nasilno: Narodna banka, Uprava carine, EPS, NIS, Telekom, RTS i mnoga druga strateški važna javna preduzeća i Uprave. Pod patronatom bivšeg čelnika NATO-A ukinuta je SRJ i formirana je “državna zajednica”. Izvršeno centralizovanje policijskih snaga i formirana žandarmerija. Specijalne jedinice “Crvene beretke” rasformirane. Državna bezbednost restruktirana i preimenovana. Svi stavljeni pod kontrolu vlade. Vojska se “reorganizuje” pod nadzorom NATO. Formirana jedinica za “mirovne operacije” u svetu. Nekoliko desetina vladinih uredbi doneto samo tokom 2001.godine. Upotreba zastave, grba i himne 2004. regulisana Uputstvom (!? ) Mesne zajednice ukinute, lokalna vlast funkcioniše kao izvršni menadžment. Upotrebljiv nuklearni otpad hitno izvezen iz zemlje. Vojno srebro porodato, a deo najsavremenijeg naoružanja uništen. Preostalo oružje se rasprodaje po bagatelnim cenama. Zlato i devize iz Narodne banke drže se u nepoznatim bankama. Promenjene novčanice. Tržište široke potrošnje je tako “liberalozovano”, da je isključivo pod kontrolom država članica NATO.

Prodate strancima cementare, fabrika vode u Arandjelovcu, hemijska fabrika u Kruševcu, čeličana u Smederevu, fabrika i tržište duvana, itd. Prodata je Nemcima najveća novinska kuća “Politika”, Amerikancima besplatno ustupljena kablovska i zemaljska radiodifuzija, Majkrosoft softveri ušli u sve državne službe uključujući Vladu, Parlament, državnu radio televiziju i Narodnu banku. Kulturna i medijska politika formiraju potrošačko društvo po američkim standardima itd. U srpskom “demokratskom” društvu najbrojnija parlamentarna stranka ne participira u vlasti, nova Ustavna povelja SCG oktroisana, poslanici SCG parlamenta nikoga više ne predstavljaju. U sve državne institucije su ušli strani konsultanti. Ministri vlade iznose isključivo stavove briselskih i američkih činovnika, kao njihovi portparoli. … Na žalost, u Srbiji se istorija surovo ponavlja, a pečat današnjeg besčašća nosiće generacije potomaka sadašnje “demokratske” vlasti. *Korišćeni podaci iz knjige dr Dragana Aleksića “Privreda Srbije u Drugom svetskom ratu”

Ivona Živković